Runasimipi Takikuna

José María Arguedas-pa takikunata uyarispa qillqasqan:

José María Arguedas-pa, Taytakura Jorge Lira-pawanpas takikunata uyarispa qillqasqan:

Tambubambinu maqta (Tampupampa Karnawal - Carnaval de Tambobamba)

Tambubambinu maqtatas
Yawar mayu apamun
Tambubambinu maqtatas
Yawar unu apamun

Tinyachallanñas tuytuchkan
Qinachallanñas tuytuchkan
Charankullanñas tuytuchkan
Biritillanñas tuytuchkan

Wiphalitay wiphala
Wiphala wiphala wiphala
Wiphalalalay wiphala
Wiphalitay wiphala

Khuyakusqan pasñari
Waqayllañas waqachkan
Wayllukusqan pasñari
Llakillañas llakichkan

Punchitullantas qhawaspa
Qinachallanta rikuspa
Biritillanta qhawaspa
Charankullanta rikuspa

Wiphalitay wiphala
Wiphala wiphala wiphala
Wiphalalalay wiphala
Wiphalitay wiphala

Kunturllañas muyuchkan
Tambubambinu maskaspa
Kunturllañas muyuchkan
Tambubambinu maskaspa

Manapunis tarinchu
Yawar mayus apakun
Manapunis tarinchu
Yawar unus apakun

Wiphalitay wiphala
Wiphala wiphala wiphala
Wiphalalalay wiphala
Wiphalitay wiphala

(rapip qallananman)

Yawar mayu

(José María Arguedas-pa qillqasqan "Los ríos profundos" [Ukhu Mayukuna] willasqamanta.)

Yawar mayu yawar unu
Phuqchiq yawar qucha
Yawar wiqi yawar rumi
Phuqchiq yawar rumi

(rapip qallananman)

Killinchu Wamancha (Wankapi llaqtamanta taki)

Killinchu yaw!
Wamancha yaw!
Urpituykitam qhichusqayki
Yanaykitam qhichusqayki
Qhichusqaykim qhichusqaykim
Apasaqmi apasaqmi
Killinchu!
Wamancha!

(rapip qallananman)

Sirwarqinti (Kacharpaya Harawi)

Ay sirwarqinti!
Amaña waytata t'uquykachaychu
Sirwarqinti quri rapra
Ama hina kaychu
Mayupataman urayamuspa
Quri rapra
Kay puka mayupi
Waqasqayta qhawaykamuway
Qhawaykamuway
Quri rapra llakisqayta
Purun wayta k'irisqaykita
Mayupata wayta saqisqaykita

(rapip qallananman)

Pachamama

Kay pacha paqarinmantam
Kay pachamamaqa ñiq kasqa
Ñuqam kani santa tierra
Uywaq ñuñuq
Ñuqaqa kani pacha tierra
Pacha ñusta
Pacha virgen ñuqa kani
Ñiq kasqa
Kay pacha paqariypa
Chaymi rispitanan
Waqariwankichik
Ñuqaman phukuriwankichik
Incarnación p'unchawpi
Ama llank'achiwankichikchu
Chay p'unchawpi
Ñuqapa p'unchaw
Ñuqallamanmi phukuriwankichik
Kimsa runakunawan
Kimsa personawan
Pacha tierra
Pacha ñusta
Pacha virgen
Chay p'unchawmi ñuqapa
Rimasqayta uyariwankichik
Ama santa tierrata
Llank'achinkichikchu
Chay hinata rimariq kasqa
Pachamamaqa
Kunan Urqus llaqtapi
Urqus qucha kachkan
Kikin Urqus qucha
Pampa kasqa
Chay pampapi
Llank'aq kasqa huk runa
Incarnación p'unchawpi
Hinaspa unu llapanta
Apallapaq kasqa
Llank'aq turuntinta
Chay incarnación p'unchawpi
Llank'asqanmanta
Ima hinatataq pachamama tiyan?
Kay santa tierrapim
Tiyan pampa ukupi
Kimsantin persona
Pacha tierra
Pacha mama
Pacha ñusta
Chay tierrataqmi tiyan
Chaypitaqmi tiyanchik
Llapanchik mundontin cristianontin
Payta napaykuspa
Piruntin runa
Pay patapi llank'aspa
Yachasqanchik
Mamanchik hina ñuñuwasqanchik
Uywawasqanchik

(rapip qallananman)

Apanqura

Apanqurallay apanqura
Apakullawayña
Tutay wasillaykipi
Uyway khuyawayña
Piluchaykiwan
Yana wañuy piluchaykiwan
Khuyay khuyawayña

(rapip qallananman)

Warmallay

Ay warmallay warma
Yuyaykunkim yuyaykunkim
Hatun yuraq urqu
Kutiy kachimunki
Abrapi pukyu
Pampapi pukyu
Yanqataq yakunayanman
Alkunchallay kutiykamuchun
Raprachaykipi apaykamunki
Hatun rit'i urqu
Yanqataq ñanninpi rit'iwaq
Yanqataq wayra
Ñanninpi quchpaykunkiman
Amas para haypankichu
Amas qaqas amas qaqas
Ñanninpi thuñinkichu
Ay warmallay warma
Kutiykamunki kutiykamunkipuru

(rapip qallananman)

Urqupi ischu kañasqay

Urqupi ischu kañasqay
Qaqapi ischu kañasqay
Hinallaraqchus ruphachkan
Hinallaraqchus rawrachkan!

Hinalla ruphariptinqa
Hinalla rawrariptinqa
Warma wiqichaykiwan
Challaykuy!
Warma wiqichaykiwan
Thasnuykuy!

(rapip qallananman)

Puna llaqtayuqpa waqyaynin

(José María Arguedas-pa qillqasqan "Yawar Fiesta" willasqamanta.)

Punallaqtayuq samkay wasipi llakichkaspan, anchata waqastin kayta takin:

Sapay rikukuni
Mana pinillayuq
Puna wayta hina
Llaki llanthullayuq

Tiqu pinkulluypas
Chakañas rikukun
Nunaypa k'irinta
Qaparachasqanpi

Imataq kawsayniy
Maytataq ripusaq
Maytaq tayta mamay
Lliwsi tukukapun!

(rapip qallananman)

Chuspitas uywani

Chuspitas uywani
Quri raprachata
Chuspitas uywani
Nina ñawichata.

Wañuytas apamun
Nina ñawinchanpi
Wañuytas apamun
Quri chukchachanpi
Sumaq raprachanpi.

Chinchir butillapis
Ñuqaqa uywani
Nis pipas yachanchu
Upyanchus manachus
Nis pipas yachanchu
Mikhunchus manachus.

Tutapis purikun
Estrellacha hina
Manchaytas k'irinchan
Puka k'anchayninwan
Nina ñawichanwan.

Nina ñawichanpis
Khuyayta apamun
Tuta k'anchariqsi
Sunqunpa yawarnin
Sunqunpa khuyaynin.

Tuta puriq kuru
Wañuy apaq chuspi
Qumir butillapis
Ñuqaqa uywani
Manchayta khuyaspa.

Pero eso sicha!
Eso sí, eso sí!
Nis pipas yachanchu
Upyanchus manachus
Mikhunchus manachus.

(rapip qallananman)

Pacha paqariy uylla

Ñam pacha paqarimunña
k'anchariyninta illarichispa
Kamaqninta yupaychananpaq

Ñam kay pacha
uqi phuyuta qarquspa
yana yaqullanta kicharimunña
Kamaqninta yupaychananpaq

Ñam ch'askakunaq apun
rawraq Inti lluqsiyamunña
wach'inkunata, quri chukchanta
hinantinman ch'iqirichispa
Kamaqninta yupaychananpaq

Ñam intiq wikch'uyakamusqanwan
urqukuna k'anchayninwan p'istukuspa
asiyta qallarimunña
Kamaqninta yupaychananpaq

Ñam wayraq muyurisqanwan mallkikunapas
paykuna pura huñuykunakuspa
hanaq pacha ñiqman k'umuykunkuña
Kamaqninta yupaychananpaq

Ñam ati ati raphiyuq sach'akunaman
pisqukuna tiyaykuspa
siminkuta uyñan ñiqman hanllarispa
huch'uymanta hatunkama
ch'ayllallayta qallarimunña
Kamaqninta yupaychananpaq

Ñam ischukuna
shullanta shapchirispa
t'ikakunata qarparinña
Kamaqninta yupaychananpaq

Ñam t'ikakuna
mukmu mukmuyninmanta phanchirimuspa
misk'i qapayllanta samarimunña
Kamaqninta yupaychananpaq

Ñam Willkamayupas
Suni kunkanwan ruqyachaspa
aswan kallpawan qaparimunña
Kamaqninta yupaychananpaq

Ñam hatun quchapi
rirpu unupi challwakunapas
kusilla wayt'aykachanña
Kamaqninta yupaychananpaq

Ñam qaqakunapas, ch'ila rumipas
q'umirmanta unkhullikunña
Kamaqninta yupaychananpaq

Ñam hatun yunkapi
t'illa amarupas
musuqmanta paqarimunña
Kamaqninta yupaychananpaq

Ñam urqukunapas
raki-rakimanta pilli-pillikama
q'umir raphita mast'arimunña
Kamaqninta yupaychananpaq

Ñam chiri punapi phallchapas sisanña
waylla ischupas
qurakuna q'umirta llanllanña
Kamaqninta yupaychananpaq

Ñam qishwakunapi kurku mallkispas
musuqmanta t'ikarimunña
Kamaqninta yupaychananpaq

Ñam mach'aqwaykuna
wata qaranta wisch'urispa
musuq p'achayuqña
Kamaqninta yupaychananpaq

Ñam wank'ay rumitapas
phuqchiq unu lluqllaykuspa
llanp'uchapunña
Kamaqninta yupaychananpaq

Ñam sallqa wik'uñapas
uywasqamanta uywa pachaña
Kamaqninta yupaychananpaq

Runallam, pay sapallan
mana sumaqchakunchu
mana musuqchakunchu
rumi, sacha, mayu hina,
Kamaqninta yupaychananpaq

(rapip qallananman)

Runasimipi Willakuykuna, Qillqasqakuna


Last update: 12 Jul 2010. © runasimi.de.  The contents of this page may be distributed for non-commercial purposes, especially for spreading knowledge of the Runasimi language in the world and strengthening its position in its home lands. Please quote the original author (if not mentioned by name, write runasimi.de), and set a link to this page (write down URL, if texts or images of this page are used in printed version).